Selamlar Trakkulup ahalisi. Yine, yeni, yeniden bakım günlükleri serisiyle beraberiz. Hatırlarsanız, serinin ilk paylaşılmış konusunda şanzıman yağı ve filtresini değiştirdiğimizi söylemiştim. Kötü olan şuydu ki, şanzıman filtresi daha 100 saatini doldurmadan gene sabahları dolmaya başlamıştı. Sabah direksiyon dönmüyor, yine hidrolik kaldırmıyordu. Bunun nedenini araştırdım ve servislerden bu sorunun orijinal filtre kullanmamaktan kaynaklandığını öğrendim. İlk 100 saatlik zamanda, yine filtre açılınca direksiyon yumuşak şekilde dönüyordu. Bugün geldiğimiz aşamada filtre değişeli yaklaşık 300 saat oldu ve artık filtreyi açık haldeyken bile direksiyon kilitlenmeye/takılmaya başladı, hidrolikte sorun yok. Sıra başlarında artık direksiyonu yetiştiremiyordum ve yolda giderken hiç güven vermiyordu. Hatta değiştirdiğimiz filtreyi aradım, bulamadım. Bulsaydım şuan üzerinde takılı olanın yerine eskisini takacaktım. Durum o derece ciddi.
Babama durumu diğer sıkıntılarla beraber bildirdim. Bakımlar toplu olarak yapılıncaya kadar 640’ın direksiyon topuzunu ödünç aldım. Şimdi biraz daha kolay dönüyor. Gerekirse topuzu direksiyonun dış tarafına alacağım.
Yani orijinal parça kullanmamak John Deere’de bir hataymış, bunu tecrübe ettik. Daha durun yeni başlıyor macera. Yağ değişimi de yapmıştık. John Deere kullanım kılavuzunda orijinal yağ haricinde “JDM20C” standartlarındaki yağın da kullanılabileceğini belirtmişti. Peki ne oldu? Yağ orijinal/yüksek kaliteli olmadığı için viskozitesi düşük geldi. Peki vizkozite ne? Yağ partiküllerinin bir birine yapışıp, akışkanlığa karşı direnç oluşturması. Kalın yağ/ince yağ diye tabir edilen olay gibi düşünebiliriz. Sıkıntı şuydu ki, şanzıman sıcaklığı soğuk ve ılık iken normal yapması gereken görevi yapıyordu. Yağı değiştirdiğimiz ilk zamanlarda shuttle kavraması, direksiyonun dönmesi, hidrolik güç çıkışlarındaki debi standart olması gerektiği gibiydi. Aradan 100 saat geçtikten sonra bizim yağ ısındığı zaman vizkozitesi aşırı düşüyordu ve shuttle sanki traktörü hiç ısıtmamış gibi sert kavrıyordu, direksiyon takılıyor ve takılmadığı zamanda bile çevirmesi zor oluyordu, yarım debriyaj yapması imkansız hale geliyordu.
Traktörü ilk aldığımız günden beridir aşağıda görüldüğü gibi “PowrReverser” arıza ışığını yakıyor. Bu sorun tombul valf adı verilen yağ yönlendirme valfinin tıkanmasından kaynaklanıyor. Traktörü ilk aldığımızda aşırı sert kalkışlar yapmıyordu, düz 1 (C1) vitesle ekipmanlara yanaşmak çok zor değildi. Kuyruk mili kavraması bize satıldığında bitmişti zaten, kuyruk mili debriyajının değiştirilmesi için farklı bir markanın servisine gönderilmişti ve babama hazır servise gitmişken shuttle’ı biraz daha yumuşatsınlar, bilgisayar takılarak yapılıyor demiştim. Farklı markanın servisi shuttle kavrama kalibrasyonunu kendi bilmediği için Aksaray JD servisi arkadaşında yaptırmıştı ve o günlerden sonra powershuttle gerçekten de daha da yumuşak kavrıyordu.
Bu şanzıman yağı ve filtre değişiminden sonra 5083E sadece yağın ılık olduğu, çok küçük bir sıcaklık aralığında rölanti devirlerinde yumuşak kavrama yapmaya başladı. Arkada rotovatör var diyelim, sıra sonuna geldiniz. Gaz kesmeden geriye gelme diye bir olay yok. Yoksa kafa ön cama girecek. Gaz kesip dönmeye çalışsam takviye viteslerinde olduğu için yine sert kavrıyordu. Debriyajdan kaldırmak çok daha sıkıntılı. Yani bizim debriyaj/powershuttle oldu bir düğme! 2 konum varmış gibi düşünün, hani ışığı açarsanız ya bir de kapatırsınız. İnsan gözü o ışığın ilk yayılmaya başladığı anı farkedemez ya, bizim kavrama aksamı da öyle oldu. PowrReverser kolunu ileri atıyorsun küt kavrıyor, boşa alıyorsun küt birden kavramayı bırakıyor. Geri zaten daha sıkıntı. Şanzıman yağı ideal sıcaklıkta olsa bile geri çok çok daha sert kavrıyor.
Gelelim hidroliğe… Yine yağ aşırı ısındığı zaman hirdolik aşağı yönlü kaçırıyor. Otomatik pulluk, ağır tip rotovatör ve 1000 litre pülverizatör gibi ekipmanlar traktör dururken, hidroliği kaçırtmıyor, stop edince sabit kalıyor. Fakat traktör hareket halinde, ekipman yukarda esnerken traktörün hidroliği kaçırıyor. Yağ ısındığında traktör sabitken de hafif hidroik kaçırıyor. Bu neden kaynaklanıyor diye araştırdığımda ise, zamanında yağdan kaynaklı olarak pistonun çizilmesi, contadan kaçırma veya hidrolik gömleğinin kırılması gibi nedenlerden olabileceği sonucunu buldum. Bu sıkıntı ilk geldiğinden beridir vardı, yağın kötü olmasından dolayı daha da arttı. Ayrıca yağ yine ısındığında bir römorkun damperini kaldırırken 1500-2000 devir motor devrine çıktığınızda yine yağ aşırı esnek olduğu için damperi verilen gazla doğru orantılı olarak kaldırmıyor, birazcık hızlanıyor. Hatta 1000 devirle kaldırmak bile daha hızlı oluyor.
Şimdi sıra senkromeç arızasında… Traktörü ilk aldığımızdan beridir 3. ve 4. viteslere geçerken hafif nazlanma olduğunu hissetmiştik. Traktör eğer 700 motor devri altında rölantiye düşerse, shuttle hiçbir şekilde kavrama yapmıyordu. Yani 600-800 motor devri arasında hafif gaz verince kavramaya başlıyordu. 5083E için fabrika çıkışı 800 devir standartının olduğunu kullanım kılavuzu vasıtasıyla sonradan öğrenmiş ve rölantiyi ona göre sonradan ayarlamıştım. Neyse, motor devri 600 iken kavrama yoktu demiştim, gaz verip traktörü kaldırınca sanki IVT şanzıman hissi veriyordu ve bu ilk başlarda çok hoşuma gidiyordu. Mesela pullukta çizi içinde traktör zorlandı, B4’den B3’e düşeceksiniz. Ben el gazını bırakır, shuttle ileri konumdayken B3’e alır, gaz verir devam ederim, zevkli ve konforlu olurdu. Böyle bir kaç tarla sürdüm, belki bu hareketi en az 50 defa yapmışımdır. Peki ne mi oldu? Meğersem vitesi boşa alınca 600 rpm’de bile kavrama devam ediyormuş. Böylece 3 ve 4 sekromeçlere elvada dedik. Tabi traktörü kullandığımız zaman içinde debriyaja alışırken falan illaki senkromeçlere zarar vermişizdir. Artık traktörü 3.vitese sokarsam 1 saat çıkartamıyorum, 4’de de sanki fiatların 1 ve 2. vitesi gibi cırttlayarak geçiyor. Balyada ve sürümde B3 vitesini çok kullanıyoduk. Yolda bile eksiklğini o kadar hissediyorum ki… Şimdi şanzıman haznesinde dağılan senkromeç parçaları yağın kalitesizliğiyle beraber birleşip komple hidrolik aksamı çöp yaptı. Tabi traktör ilk geldiği zaman da 3 ve 4’e geçerken bazı sıkıntıları olduğu belliydi, biz bunun üzerine daha fazla kullanıcı hatası eklemiş olduk. Senkromeç sorununu JD gruplarında sorduğumda kronik bir sıkıntı olmadığını, kullanıcı kaynaklı olduğu bilgisini aldım.
Sizin anlayacağınız şuan 3.vites, yarım debriyaj, direksiyon yok. Hidrolik çok ağır ekipman olmadığı sürece, örneğin 400 kg biçim makinası, helikopter tırmık vs.’de sıkıntı oluşturmuyor. Yağ hatasındaki kısır döngüye senkromeç parçalarını da ekleyerek içinden çıkılamaz bir hal aldırdık. Yani servis yolu gözüktü… 2 farklı JD servisi ile görüştüm. O traktörün kompleyağı değişecek, şanzıman açılacak, senkromeçler ve tombul valf değişecek dendi. Kaba bir fiyat alamadık.
Sonra JD’nin dünyada tüm üretilen John Deere’ler için kullanılan partscatalog.deere.com sitesinde 5083E için tarama yaptım (1) . Karşıma Meksika üretimi, Amerika özel üretim ve bağ modeli 5083’ler çıktı. Burdan Meksika’yı seçtim devam ettim (2). Tombul valfin parça kodu üzerinden vs arama yapacaktım, tamamen kurcalamak amacıyla girmiştim. Bir baktım aşağıda (3) 5083E için bakım tavsiyeleri var. Dur bi bakıyım dedim.
Tıkladığım bağlantıda hazineyi keşfettiğimi düşündüm. 2.nesil 5083E tasarımlı bir traktörün resmini koymuşlar ama siz oraya takılmayın, zaten model numarasının olduğu kısım gizlenmiş. Önemli olan kapasitelerle, TR’de satılan 5083E’lerin bir biriyle uyuşması. Diğer Amerikan modelinde aynı sayfayı açtığımda kapasitelerin TR’dekiyle uyuşmadığını farketmiştim. Herneyse, bu bilgiler zaten 5083E2nin kullanım kılavuzunda üstün körü paylaşılmıştı ama bu kadar detaylı değildi, böylece parça kodlarına uşalaşmış oldum. Daha önceden orijinal yağ kullanma şartı ile motor yağ değişminin 250-300 saatten 500 saate kadar aralığa çıkarılabildiğini John Deere’cilerden öğrenmiştim ama teyiy etmem gerekiyordu ve TR kullanım kılavuzunda bu bilgi yoktu. Artık teyit etmiş oldum. Neredeyse tüm bakımla alakalı parçalar burada vardı, sadece şanzıman tel filtresine yer vermemişler. Onu da yukardaki 3 numaralı resimde şanzımanı seçip, buldum. Az sonra onun da kodunu göreceksiniz.
Gerçekten John Deere’nin bu yönüne bayılıyorum. Evrensel bir marka, şeffaf. Kullanım kılavuzları her dilde, parça kodları bulunabilir, herifler bir de bakımların hangi parça numaralı parçalar ile yapılması gerektiğini paylaşmışlar.
Bakın yine olay “nereden nereye” ye döndü. Traktörün bakımını yaparken kullandığımız dandik yağ ve filtre beni nerelere getirdi. Tabi ben boş durur muyum? Dedim ki bari bu noktadan sonra ortaya kaliteli bir iş çıkarmalıyım, hem traktör servise gittiğinde biz de çoğu bakımla alakalı parçayı değiştireceğiz bana referans oluyur, yolumu görürüm; hem de ortaya çıkacak proje ile “John Deere bakımı parçası pahalı” algısına bir pencere açarak insanları doğru yönlendirmiş olurum diye düşündüm.
Bu sayede orijinal parça kodlarını John Deere kullanıcıları ile de paylaşarak doğru ürün bulmalarına da yardımcı olabilirdim. Sonuçta JD kullanıcıları bir kaç bilindik yedek parça sitesi üzerinden yan sanayi parçalar satın alıyor ve bu kodlara dikkat etmiyor. Ayrıca doğru ürünü seçse bile parçaların değişim saatini bilmiyor. Mesela biz ve önceki sahibi. Nasıl mı?
Buyrun… John Deere’nin bu serilerinde 4-5 adet yakıt filtresi var. Elektrikli pompanın üzerindeki filtrenin yazıları bile silinmiş, normalde 500 saatte bir değişmesi gerekmiş. Tipine bakılırsa 10 senedir değişmemiş ve orijinal (alman malı olanlar orijinal). Bundan dolayı traktörü çekmeyen varmış, bizimki aşırı sıcak ve soğukta çalışmıyordu. Servis pompadan olabilir demişti, benim aklımda hala filtre ve enjektörler kaldı. Hava filtresi de belli ki bir kaç senedir değişmemiş. Yani hazır tombul valf ve senkromeçler için servise gitmişken tüm bakımlarının da yapılması gerekiyordu.
Bu nedenlerden dolayı tüm bakımla alaklı parçaların orijinal, OEM, yan sanayi parça fiyatlarını alarak bir tablo yapayım dedim. Kendim için amaç hem bir yol haritası belirlemek hem de traktörün 1 saatte bakımla alakalı ne kadar maliyeti olduğunu belirlemekti. Orijinal parça fiyatlarını Aksaray eski JD bayisinden aldım, ellerinde hepsinden varmış. Her gün güncelleniyormuş. Bu yüzden tabloya o günün dolar kurunu da ekledim ki, 1 sene sonra bu konuya bakan bir kişi aşağı yukarı dolar bazında aynı fiyatları alabilsin ve yol haritası oluştursun.
OEM parçalarla alakalı verilere üyemiz sayesinde ulaştım. Zaten orijinal hidrolik filtresinin üzerinde Donaldson yazdığını daha önceden görmüştüm. Sanıyorum ismi Mustafa abi, sayende bu paylaşım yapılıyor herkes adına teşekkür ederim. Donalson’ın veritabanından JD parça kodlarını taratarak OEM parça kodlarına ulaştım. Donaldson’ın TR’de online satış yapan distrübütörünü bularak OEM parça fiyatlarına ulaştım. Uygun yağları ise ‘Shell yağ seçici’ sayesinde traktör modelini girerek buldum.
Öncelikle selamlar. 5093 e ve 5715 John deere traktörüm var ikisinin bakımını da kendim yaptım. Servis plus 50 yağın litresine 40 TL mazot filtresine 350 yağ filtresine 200 TL istedi. john deerenin orjinal yağlarını Shell üretiyor. Shell de yağ seçici uygulaması var oraya traktörünün marka modelini girince sana uygun olan yağı veriyor. Premium vestandart tavsiyeler var. Ben shell rimula r4 L 15 40 partiküllü aldım. İki traktörüme de bundan koydum.
5093 ün hidrolik yağını da değiştirmek istedim, bunun için John deerenin orjinal yağı hy gard, Shell de ki karşılığı ise Spirax S4 TXM 10-30 transmission yağı. Bundan iki kova alıyor. Bunu kullandım. Filtre seçimi ise tam bir macera oldu. Piyasada satılan bir çok filtre maalesef sahte. N11 den sipariş ettiklerimi iade ettim. Hidrolik filtresi ise tam bir muamma. Çakma filtreler orjinal diye satılıyor. Her neyse. John derenin hidrolik ve yağ filtrelerini donaldson üretiyor. Ben de gidip donaldson aldım taktım. Gerçekten çok kaliteli ürünler. Yaza doğru da hava filtrelerini değiştireceğim.
Gelelim grese. Sadece traktörde kullanmak için Shell gadus aldım. Gerçekten o da kaliteli bir gres. Tavsiye ederim. 1 kg alıp bi deneyin
Böylece bakım tamam oldu. İçime sindi en azından. Servise gidiyorsun varilden çekip koyuyor ne olduğu belli olmayan yağları. tek sıkıntı 5093 ün yağ tapasında çıktı. Kare bir tapa anahtarı olmadan açılmıyor. Onun içinde 19 luk Çelik civatanın ucunu taşlama ile kare yaptım sorun çözüldü.
Genişletmek için tıkla …
Geriye kaldı, John Deere logolu ama çakma ürünler satanların fiyatları… Onları da parça numaralarını yazarak buldum. Google’a yazınca zaten akbaba gibi üşüşüyorlar. Aman dikkat. Onları gördükçe benim 100 saatte dolan şanzıman filtremi aklınıza getirebilirsiniz. İşin aksi yani, ortalama bir şanzıman filtresi 400 TL falan, servisler de maksimumum 100 saat sabahları tıkanmadan gideceğini söylüyor. 400/100 saat yapıldığında saatlik 4 TL filtre masrafı oluyor. Orjinial takıldığında 1200 saat gidiyor ama yağı 1000 saatte değiştirip, 200 saat sonra filtreyi değiştirmek mantıksız oldığu için ikisini beraber 1000 saatte değiştirdiğimizi düşünürsek (TR kitapçığında da 1000 yazıyor) ve orijinal ürünü 635 TL’ye alırsak 0,635 TL/saat maliyet çıkıyor. Bir Japon atasözü dermiş ki: “Kubota alın ölüsü gider” yok yok onu dememiş… “Ucuz mal alacak kadar zengin değilim” çok haklı…
Bu tablodaki tüm bağlantılara (mavi renkli) tıklayarak ilgili sitelerde parçaları görüntüleyebilirsiniz. Tablonun orijinal halini buradan indirebilirsiniz.
Evet abilerim kardeşlerim. Gördüğünüz gibi orijnal JD logolu parçalarla traktörü yürütme masrafı sadece bakım penceresinden baktığımızda 21 TL, OEM parçalar ile 16 TL. 1000 saat sezonda çalışacak biri için tüm bakım masrafları ufak defek oluşabilecek arıza, kaza, hatalar ile kabaca 20-25k ₺ oluyor. Dandik, kalitesiz yan sanayi parçalar ile başta belki yerlilerden daha ucuza getirir ve uzun vadede cebinizden daha fazla çıkartabilirsiniz.
Tercih sizin. Benim şuan için yaşadığım tüm problemler ( Powershuttle, direksiyon, hidrolik kaçırması) esasında en başında yağa varıyor. John Deere’de yağ çok önemli. Mazot aksamınına istesiniz de zor zarar verirsiniz, dediğim gibi 4-5 tane filtre var, en fazla traktör güçten düşüyor o kadar.
Yukardaki saatlik maliyetleri piyasaya çalışırken hesaplarınıza dahil edebilirsiniz. Örneğin kabaca şöyle; JD ile 1 saatte ortalama 13 dekar yoncayı çok rahat biçerim. Yolu da saatlik çalışmanın üzerinde bindirirsek max. 6 litre yakar = 180 TL . 50 bin’e 4 lastik alınabilir mi ki? 4000 saat gitse, 50000/4000 = 12,5 TL/saat teker yıpranma payı, traktör değer kaybı (bunun hesabı biraz uzun, varsa aynı traktörün sıfırı ve sizin motor saatinizi hesaba katarak buluyorsunuz) = 50-60 TL gibi. Bakım/olası hata masrafı da 25 TL. Biçim makinası 7000 dekar gibi emekliye ayrılır, 25k rahat sıfır değeri var (çok kaba hesap) = 30 TL/saat. Ne ediyor hepsini toplayınca, 287-298 TL. Saatte biçilecek 13 dekar yoncayı bu masraf üzerinden fiyatlayabilirsiniz. Benim biçim fiyatım yoncada 50 TL/dekar. Kaba hesap böyle. Örnek olsun diye yaptım. Yoksa çok daha ince hesaplarım. Yukardaki tabloyu bu amaç için de kullanabilirsiniz.
Şimdi biz ne yapacağız? Babam harman bitince kafadan 50 bin TL arıza, bakım ve hatalarımıza bütçe ayıracağız demişti. Buğday, arpa ortalama olarak beklentiden az verdiği için servise gitmek şu ara için sıkıntılı. Servis acil gelin, ani kavrama diferansiyeli zarar verir, ciddi bir şanzıman arızasında 100binlik olursunuz dedi. Cidden ani kalkış yaptığı zaman diferansiyel küt küt vuruyor. Bir insan debriyajı öyle bırakamaz yani…
Sözün özü: Soğukta veya sıcakta direksiyonu dönmeyen bir 5E görürseniz arkanıza bakmadan kaçın. Ama eğer temizini denk getirirseniz; konfor, ergonomi, sağlamlıkta (yağına çok dikkat ederek) yerlilerden çok daha sağlıklı olur.
2021 Eylül ayında babam traktörü fiziki olarak servise götürmediği için tüm bu sıkıntıları sonradan fark ettik. Gerekli bilgilendirmeleri servis tarafından almadığımız için hatalar yaptık ama bugün geldiğim noktada çok tecrübe edindim. A’dan Z’ye sıkıntısız, bayi tarafından yalan söylenmeden satılan bir traktöre sahip olsaydık bugün bu konuyu açamazdım. Neyse ki traktör yarı vadeli alınmıştı, son ödeme yapıldığında değeri %50 artmıştı. Bize traktörü kitlediler ama bir yerlerden de çıktı… 2.el de bu konulara zamanında dikkat edilmedi, babam “ben moturdan anlarım” diyerek almış, bana da sürpriz olmuştu. Şimdi debriyajdan dolayı kullanamıyor bile, dilinden bir tek ben anladığımdan traktör hep bana kalıyor. Açıkcası araştırmak da hoşuma gidiyor. Yağdan kaynaklanan çilemize rağmen JD sevgimde azalma yok, tam tersine JD’nin bu evrensel yönlerini keşfettikçe sevgim daha da artıyor. Umarım bir gün sıfır sıkıntısız JD kullanmak nasip olur.
Bu paylaşımın da sonuna geldik. Seri devam edecek.
