⭕ Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümünden Prof. Dr. Mehmet Zengin hocamızın açık alana ekilmiş soya fasülyesi gübrelemesi hakkında verdiği bilgileri aşağıya bırakıyoruz.
“Başta soya fasulyesi olmak üzere baklagiller derin, süzek, koyu renkli, sıcak, hafif asidik pH’lı, tuzsuz, az kireçli, organik maddece zengin ve kumlu-tınlı toprakları çok severler.Kireçli topraklarda soya fasulyesi zayıf gelişir ve şiddetli demir ve mangan noksanlığı gösterir. Bunun yanında bol güneş ışığı, kuru hava ve nemli toprağı arzular.
Doğru, ekonomik, kârlı ve çevreci bir gübreleme programı için, ekimden 2 hafta önce tarlayı iyi temsilen, 0-30 cm’lik üst katmandan alınan toprak örneğinin tam teşekküllü bir laboratuvardan bor besin elementi dahil tam toprak analiz sonuçları gereklidir.
Toprakta organik madde, azot, fosfor, potasyum, demir, çinko, mangan ve bor noksan ise; yağmurlama sulamalı soya fasulyesi yetiştiriciliğinde, dekardan 450 kg tane ve onu oluşturan yeşil aksam icin tabana ve üste toplamda dekara;
✅ 17 kg azot (N)
✅ 8-10 kg fosfor (P2O5),
✅ 8-10 kg potasyum (K2O),
✅ 300-500 g demir (Fe),
✅ 200-300 g çinko (Zn),
✅ 250-350 g mangan (Mn) ve
✅ 100-200 g bor (B) uygulanmalıdır.
İhtiyaç duyulan fosforun tamamı, potasyumun yarısı ve azotun ise üçte biri ekimde tabana verilir. Organik maddece zayıf ve NPK gerekli topraklar için ekimde tabana dekara100 kg leonardit ile birlikte azot, fosfor, potasyum, kükürt, organik madde ve mikro besin elementlerini içeren organomineral kompoze gübre kullanmak ideal bir taban gübrelemesi olacaktır. Hem organomineral gübre kullanmak Bakanlığımızın teşvik desteği kapsamındadır.
Dolayısıyla ekimde, tabana dekara 50 kg 6.16.6+(10SO3)+20 OM+ME organomineral kompoze verilmelidir. Kalan potasyum, potasyum sülfat ile, azotun bir kısmı ise üre ile çapada sıra aralarına uygulanır. Veya potasyum sülfat bakla bağladıktan sonraki yağmurlama sulama ile verilir.
Azotun son yani üçüncü kısmı da 2. ve 3. yağmurlama ile AN-33 yasaklı olduğundan, UAN-32 sıvı azotlu gübre, AN-18 sıvı azotlu gübre veya AS-21 (şeker gübre) formlarında verilir.
Önceki yıllarda kök bakteri nodülleri sağlamsa toprakta, fasulyeye azot sağlayan Rhizobium japonicum bakterileri var ve etkin demektir. Bu durumda ekimde tabana organomineral kompoze gübre ile dekara verilen 3-4 kg azot yeterli olup üste bir daha azotlu gübre verilmez.
Bakteri yoksa/zayıfsa ya karanlık bir ortamda 100 kg tohuma 1 kg bakteri suşu aşılanarak ekim yapılmalı veya bakteri aşılanmayacaksa üste kimyasal azotlu gübreler verilmelidir.Soya fasulyesi yetişen iklim bölgelerimizin topraklarında demir, çinko, mangan ve bor noksanlığı görülmektedir. Soya fasulyesi de bu mikro besin elementlerine, özellikle mangana düşkün bir bitkidir.
Bu yüzden bunlar noksansa ilk yağmurlama ile dekara;
✔ 3 L hümik asitle birlikte 1.5 kg Demir-şelat (%6 Fe-EDDHA) veya
✔ 3 kg Demir sülfat (%19 Fe),
✔ 1 kg Çinko sülfat (%23 Zn),
✔ 1 kg Mangan sülfat (%27 Mn) ve
✔ 1 kg Etidot-67 bor (%20.8 B) verilmelidir.
Azot bitki gelişimi ve protein için, fosfor kök gelişimi, çiçeklenme, bakla bağlama ve tane tutumu için, potasyum ise sudan yararlanma, tane iriliği ve kalitesi ve hatta bitkilerin hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılıkları için çok gereklidir.
Demir, çinko, mangan ve bor ise bitkinin fizyolojik faaliyetleri, klorofil üretimi, bakla dolgunluğu, kök gelişimi, verim ve kalite için lazımdır. Demir noksanlığında uçlarındaki genç yapraklarda damarlar arası sararma (kloroz) meydana gelir, önlem alınmazsa verim ve kalite düşer. Çinko eksikliğinde bitkiler bodur gelişim gösterir, yapraklar rozetleşir ve baklalar az ve küçük kalır. Mangan noksanlığında mevsim ortasında orta genç yapraklarda damarlar arasında sarı kahverengi benekler oluşur, sonra oralar kuruyup delinir, yaprak ağsı bir hâl alır. Bor eksikliğinde bitkiler kısa kalır, büyüme noktaları dumura uğrar, genç yapraklar sararır, bakla ve tanelerin şekilleri bozulur, verim ile kalite düşer.Toprakta organik madde, azot ve su azlığı ile yüksek yaz sıcaklarında bitki başına bakla sayısı az olur ve tam irileşemez. Bu da verim ve kaliteyi kötü etkileyeceğinden pazar değeri (kazanç) düşer. O yüzden bilhassa yüksek sıcaklarda sulamalara dikkat edilmeli, genelde de bitki besleme ve gübrelemeye özen gösterilmelidir.
Pülverizatör ile böcek ilaçlamaları yapılacaksa bunlarla birlikte dekara 300 g Üre ve 150 g Combi yaprak gübresi vermek de çok faydalı olacaktır.”
Sağlıklı-bereketli yıllar.
Ziraat varsa yaşam var.
Prof. Dr. Mehmet ZENGİN
